Os esqueletes inmobiliarios de Galicia

"Centos de vivendas abandonadas antes de estrearse murchan na paisaxe galega. Non hai responsables pero si centos de vítimas. As navalladas inmobiliarias percorren o país de norte a sur deixando casas que son verdadeiros esqueletes urbanos. Esta é unha pequena escolma das pantasmas do boom inmobiliario.

 O Observatorio da Sustentabilidade constatou que entre 1987 e 2006 o consumo de chan en España superou as 307.000 hectáreas: 44 hectáreas ao día durante dúas décadas. Un proceso descontrolado de construcción e de "todo vale" que tivo o seu período máis intenso entre 2000 e 2006, xusto cando se tramitaron a maior parte dos plans urbanísticos dos concellos turísticos ou que están preto das grandes cidades.  (...)

Era un tempo no que o ladriño daba diñeiro fácil, no que os políticos falaban do Estado español como a novena economía do mundo e no que todos querían vivir en urbanizacións con piscina e campos de golf. Eran megaproxectos que contaron co visto e prace, e mesmo o impulso e a participación, dos políticos de turno. Hoxe son ruínas modernas. 

A fotógrafa e arquitecta Julia Schulz-Dornburg (Múnic, 1962) percorreu España durante dous anos para fotografalos. Un impresionante traballo que recolleu nun libro de título, precisamente, "Ruínas modernas. Unha topografía de lucro".

En Galicia non hai datos. A Xunta non os ten, nin os quere ter pero nas paisaxes urbanas e semiurbanas, as fieiras de encostados habitados conviven con outros nos que as silveiras comezan a ser os únicos moradores. E hai casos espallados por toda a xeografía galega.

As quebras de promotoras, xa sexa vía concurso de acredores ou fuga do empresarios, levaron o abandono a moitas inmobiliarias e a ruína a algún dos seus compradores. En Galicia, Fadesa, Egano, Proinsa ou Marvar, deixaron centos de indemnizados logo da súa desaparición.

Moitos dos proxectos foron bendecidos polos políticos de turno e mesmo contaron con axudas da Xunta e da UE. Cando se comezaron a construír ou estaban xa acabados saltou a burbulla inmobiliaria.

A megaurbanización de Miño

  A urbanización Costa Miño Golf de Martinsa-Fadesa no pobo coruñés de Miño quizais sexa a máis representativa deste crack inmobiliario. Unha navallada no concello que observan diariamente os centos de automobilistas que se desprazan desde a Coruña a Ferrol. Foi o proxecto estrela de Manuel Jove na década feliz do ladrillo. Pero en 2008 todo o seu imperio comezou a derrubarse.

A megaurbanización, coas súas 1.217 vivendas, é unha das máis grandes de Galicia, pero semella unha aldea abandonada. O seu carón, un campo de golf de 50 hectáreas que constituíu un dos principais reclamos da promoción.

Cando en xullo de 2008 Martinsa-Fadesa instou un concurso de acredores, en Costa Miño Golf máis de 800 casas estaban aínda en construción. Antes, entre 2006 e 2007, entregáronse 392 apartamentos dun primeiro núcleo da promoción. As vivendas unifamiliares comercializábanse a prezos que partían desde os 170.000 euros para os encostados e desde os 235.000 para os pareados.

Tras o anuncio do proceso concursal, o maior da historia de España cunha débeda de 7.000 millóns de euros, os traballos en Miño paralizáronse e a urbanización converteuse nunha cidade pantasma.

A Urbanización A Carballeira de Oleiros

 Tamén Oleiros tivo o seu Dorado particular. En A Carballeira, en Nós, construccións Pico promocionou 41 vivendas, das que só construíu 13 que hoxe son casi espectros de vivendas. A promotora conxelou a actuación en espera de tempos mellores.  

Desde 2009, neste concello limítrofe con A Coruña, todo está paralizado. Na gaveta están agardando oito desenvolvementos urbanísticos: dous urbanizables en Mera, unha urbanización en Lamastelle, dous sectores en Perillo, unhas vivendas en Santa Cruz, outra actuación na Xesteira e un campo de golf.

En Mera existen dúas urbanizacións de chalés paralizados tamén entre 2009 e 2010. Obras paradas pero tamén parcelas á espera de anunciados proxectos como o do Alto de Santa Cruz. Na zona de O Vieiro (Nós), iniciouse en 2006 un proxecto para levantar dous bloques, de uso hostaleiro, e desde hai anos son só unha estrutura de ladrillo.

 Tamén o Banco Pastor, totalmente exposto ao ladrillo, anunciou en 2011, antes de ser absorbido polo Banco Gallego, a súa promoción do Alto de Santa Cruz, 36 vivendas de luxo. Por agora só está o cartel na parcela. En Canide hai decenas de parcelas baleiras desde hai anos, algunhas coa escavación xa feita. En Lourido, non logran vender o seu pack de parcela e chalé de deseño que anuncian fai desde hai dous anos.

Máis urbanizacións de golf en Moaña

En Domaio, Moaña, está, probablemente, un caso digno de estudo do boom inmobiliario e no que están involucrados, ademais, destacados políticos vinculados ao Partido Popular. En 1990, o Concello de Moaña aprobou a modificación puntual das normas urbanísticas para permitir un campo de golf e unha urbanización anexa que non se aprobou ata oito anos máis tarde. Novamente, e como aconteceu noutras proxectos fracasados, o campo de golf foi un reclamo para posibles compradores.

Desde entón, 15 anos despois, soamente se fixeron a metade das obras de infraestrutura (rúas e servizos) e 25 das 462 vivendas previstas, das que cinco están practicamente rematadas, aínda que carecen de licenza de ocupación, e as vinte restantes están parcialmente construídas, aínda que as obras están paradas ata que os promotores constrúan a urbanización.

Desde o 2010, as vivendas construídas son froito do abandono e do espolio. Ata 2008, Argavi, a empresa promotora, do construtor moañés Agustín García Villar, era a principal impulsora do proxecto. No 2003, Villar conseguiu que o entón alcalde, o popular Javier Barreiro, lle outorgara 102 licenzas de edificación. Pero en sete anos soamente logrou pór en marcha a cuarta parte, precisamente, polos seus problemas de liquidez que obrigaron aos promotores a presentar un modificado do proxecto de urbanización, que foi aprobado polo Concello en 2010.

O goberno local autorizoulles a iniciar as obras, adxudicadas á empresa Bruesa pero esixiulle que depositase un aval de 310.000 euros. Ao non ser depositado, o goberno moañés paralizou as obras e a construtora decidiu abandonar o proxecto. Algunhas fontes vinculan á ex altos cargos do PP de Vigo neste proxecto.

(Youtube)

"Alegalidades" en Gondomar

Tamén en Gondomar hai vínculos políticos no abandono de urbanizacións inmobiliarias. En 2007, o actual líder do PP en Gondomar, Fernando Guitián Guitián, promoveu, na parroquia de Peitieiros, a construción de seis chalés que forman a urbanización Solmiñor, hoxe practicamente acabada.

 A licenza para esa obra foi outorgada o 3 de outubro de 2006 -tres meses antes de constituírse a empresa-, polo que Solmiñor estaba nunha situación de alegalidade. A oferta de Solmiñor para a venda sinalaba "vivendas completamente independentes de tres plantas cunha superficie construída de 200 metros cadrados sobre parcelas de 500 metros cadrados". Á urbanización fáltanlle as rúas e os aparcadoiros, pero a obra foi abandonada antes de rematar as obras por non atopar compradores das vivendas.

Sen luz na Cañiza

En xaneiro do 2008, Xosé Manuel Martínez Barros, propietario de Marvar, desaparecía. Deixaba na Cañiza 92 pisos e 6 baixos sen acometidas de enerxía eléctrica e teléfono. Ao non ter licenza definitiva de ocupación, Unión Fenosa e Telefónica non puideron prestar os servizos reclamados polos propietarios. Os veciños tiveron que abandonar as vivendas.  Esta atípica situación obrigou aos donos dos pisos a alugar outra vivenda coa multiplicación de gastos. 

E o desleixo chegou ás vivendas sociais

Tamén en Santiago o Concello decidiu suspender temporalmente o proceso de tramitación dunha urbanización no Castiñeiriño, que estaba en fase de preparación para albergar case 200 vivendas públicas. Un proxecto impulsado por Emuvissa. No polígono 11 comezaron a traballar as máquinas a principios do ano 2009, tras recibir as empresas promotora e urbanizadora a oportuna licenza de obras. Aos poucos meses, e cun 15 % dos traballos de urbanización acometidos, houbo que parar pola quebra dunha das empresas promotoras do polígono, Sacresa. A firma que paralelamente executaba a urbanización, FCC, pediu e obtivo a rescisión do seu contrato.

O desastre do "Miradoiro de Sales", en Vedra

Foi un macroproxecto, con centos de chalés por facer. Pretendía ter o estilo dunha urbanización de luxo, con piscina, lagoa, centro comercial e colexio. A idea partiu da promotora Acibro XXI baseada na gran cantidade de demandantes deste tipo de vivendas que existía na contorna de Compostela. A urbanización localízase a pouco máis de catro quilómetros dá capital de Galicia, no concello de Vedra, no lugar de San Xulian. 

O proxecto viu a luz no ano 2000 e por aquel entón contemplábase unha impresionante urbanización de 118 casas. Tres anos despois, convertéronse nas catorce que finalmente se construíron e que, hoxe están, completamente abandonadas desde hai 5 anos. Tras a desaparación de Acibro XXI do mercado inmobiliario, finalmente vendéronse por 2,4 millóns de euros á construtora Marvil.

Con todo, hoxe ninguén sabe de quen son esas casas porque pasaron dunhas mans a outras dentro do mercado inmobiliario. Esta situación de desamparo e o seu abandono motivaron que as súas 14 vivendas foran completamente saquedas cando se encontraban case que para estrear.

Cristais rotos, persianas rebentadas, cables cortados, madeiras esnaquizadas e mesmo xanelas arrincadas forman parte da paisaxe que agora compón o Miradoiro de Sales. O seu abandono é unha chamada para os ladróns. O local social da parroquia, que se atopa ao carón da urbanización, tamén foi asaltado hai dous anos. Forzouse a porta de entrada para despois subtraer numeroso material que os veciños utilizaban para as súas actividades. 

O paseo por esta urbanización é desalentador.  Son casas de tres pisos, con tres cuartos e dous baños por planta e un salón de case 80 metros cadrados con vistas ao val de Vedra. Un lugar idílico que é hoxe un monte de cascallos que provoca rabia e dor. Así o comprobamos nunha recente visita en compaña doutro comunicador.

O "boom" chega ao interior

O Val do Seixo ía ser a gran urbanización de chalés encostados no Concello da Merca, no lugar de Manchica. Nunha primeira fase consturíronse 150 vivendas. Habería unha segunda fase con outros 200 chalés que nunca se chegaron a construír. E é que á Merca chegou a febre inmobiliaria e os donos das leiras pensaron que tiñan tesouros. Elevaron os prezos das terras e os proxectos quedaron en nada. 

12.000 euros de entrada garantían a reserva dun chalé, cuxo valor oscilaba entre os 150.000 e 180.000 euros. O resto do custo abonábase na recepción dos chalés terminados. Pero chegou a crise e a empresa pechou e quedou a comunidade promotora, o subministrador de formigón, o construtor, venderores de ferramentas e un grupo variado de acredores como promotores.

Tamén o Concello de Barbadás, próximo a Ourense, viviu un boom desorbitado. Xusto á beira da N-540, unha urbanización quedou a medio facer. Algúns dos compradores entregaron xa máis de 35.000 euros pero tiveron que aceptar a oferta do promotor de comprar un piso noutro lugar para non perder o diñeiro. 

Algúns tiveron que facelo a máis de 100 quilómetros de distancia, no Barbanza, mentres asumían novas hipotecas para facerse con vivendas no concello ourensá. Pero chegou a crise bancaria. Ao final, algúns deles quedaron sen as dúas vivendas por non poder afrontar o pago das hipotecas.

Son exemplos. Unhas pingas nun mar de cemento abandonado. Hai urbanizacións e casas abandonadas e detrás delas persoas con nomes e apelidos que perderon, quizais, os aforros de toda unha vida. 

Podes ollar unha fotogalería destas urbanizacións."               (Galicia Confidencial, 19/02/2013)