"Amancio Ortega, el hombre más rico del mundo. A pasada semana moitos medios levaban a un lugar destacado das súas portadas a nova de que o propietario de Inditex superara durante unhas horas na lista Forbes a Bill Gates
como a persoa con máis capital do planeta.
Esta nova, lida case como
unha competición deportiva ou un motivo de orgullo nacional, uníase a
outras informacións que dende os anos noventa nos falan do milagre económico
do téxtil galego, da expansión internacional de empresas nacidas en
Galicia, que producen a maior parte das súas prendas en talleres
diseminados por todos os continentes, sobre todo Asia, pero tamén o
leste de Europa.
Poucas veces estas análises afondan máis e van
ás orixes desta industria, que nas décadas anteriores se construíu co
traballo de milleiros de traballadoras en Galicia, das costureiras.
O documental Fíos Fóra, realizado por Illa Bufarda (Sabela Iglesias e Adriana P. Villanueva) tras unha encarga da ONG Amarante Setem. O filme deita luz sobre unha realidade invisibilizada,
mergullada, sobre a que non existen cifras oficiais ou certeiras que
permitan datar con exactitude a súa dimensión económica e social.
Durante décadas miles de mulleres galegas traballaron para as (daquela
máis cativas) empresas galegas do téxtil, cunhas condicións laborais
precarias, por salarios moi reducidos e nun labor que moitas veces nin
sequera adquiría o recoñecemento de constituír unha actividade laboral.
Este traballo feminino, ao igual que outros (o fogar, a leira...), non era un traballo, era como moito unha axuda económica que complementaba o salario gañado polo home da casa.
Esta realidade, cunha importancia capital en moitas comarcas galegas,
permanece silenciada e, en ocasións mantense como un tema tabú, mesmo na
actualidade, cando a meirande parte da actividade foi xa deslocalizada.
Nas últimas dúas décadas as empresas do téxtil concentran a súa
produción no sueste asiático, onde centos de milleiros de persoas (sobre
todo mulleres) traballan en condicións moi precarias e por soldos de
miseria, como foi denunciado en varias ocasións polos informes da Campaña Roupa Limpa
na que participa Amarante Setem.
Non só se trata de Asia: Bulgaria,
Ucraína, Macedonia, Croacia, Romanía, Bosnia Herzegovina, Xeorxia,
Moldavia, Eslovaquia, Turquía... reproducen o modelo. Países moi próximos (algún mesmo membro da UE) que funcionan como patio traseiro da industria téxtil, proporcionando man de obra barata ás marcas e empresas de roupa da Europa occidental. 50
anos despois, o modelo do téxtil galego, construído sobre o traballo
precario de milleiros de costureiras, replícase en todo o planeta.
Iso é o que quere poñer de manifesto Fíos Fóra. Visibilizar,
por unha banda, "o papel das traballadoras do téxtil en Galicia, a súa
importancia na construción do sector, as condicións laborais e salariais
que tiveron e tamén a deslocalización que se produciu nos últimos anos,
con todo o impacto económico que tivo", explica Nanda Couñago (Amarante
Setem).
Pero tamén "analizar como ese modelo se externalizou e
se reproduciu noutros países, aproveitando certas situacións, coma o
difícil acceso das mulleres ao mercado laboral ou as condicións de
pobreza ou subdesenvolvemento, para aplicar as condicións laborais e
salariais tan baixas que se están reproducindo país por país".
"Queremos dignificar o traballo das costureiras, loitar contra esa
situación de invisibilización", salienta. "Fálase moito da moda galega,
do éxito de moitas empresas e empresarios, comezando evidentemente por
Inditex. Pero nunca se falou do traballo destas mulleres, dunha economía
somerxida ou non somerxida, porque tamén houbo numerosas cooperativas
creadas no rural, en moitas ocasións con intermediación de curas e
monxes", di.
"Esquécese que moitas destas mulleres comezaron a traballar
con 12 anos, ou que o fixeron sen estar dadas de alta á Seguridade
Social, sen cotizar, ou que as deron de alta cando xa levaban moitos
anos traballando", destaca Nanda Couñago.
"Esa imaxe de éxito da
'moda galega' e da súa proxección cara ao exterior sepultou as
historias de milleiros de mulleres traballadoras", engade.
Couñago subliña a importancia do xénero nesta cuestión: "Non había esa
conciencia de muller traballadora e conciencia de clase. Había un
parternalismo e unha visión patriarcal que nin sequera consideraba o seu
traballo e o que por el ingresaban un salario: era, en cambio, unha
axuda para complementar o soldo dos maridos.
Tentaron crear sindicatos, e
foi moi difícil. As mulleres tiñan unha dobre ou tripla tarefa:
o téxtil, coidar da casa e dos fillos e coidar das leiras, porque a
maioría eran mulleres do rural. Todo isto dificultáballes moito o organizarse".
Dende Amarante, ao igual que tamén sinalaban as autoras do filme, destacan as dificultades que atoparon á hora de facer o documental: "Chámanos
a atención que sexa un tema tabú en moitas vilas. Houbo moitas mulleres
que non quixeron participar no documental e outras que si participaron,
pero de forma anónima".
"Tivemos dificultades con algunha
empresa que non quixo participar, como Inditex ou Adolfo Domínguez, que
non adoitan participar neste tipo de traballos. Pero tivemos máis
dificultades coas traballadoras; non foi difícil saber onde había
talleres, pero si que foi complicado conseguir que moitas destas
mulleres falaran e explicaran o que viviran", comenta.
Houbo tamén dificultades á hora de atopar datos sobre esta parte da
economía galega. "Está tan invisibilizado o tema que nin sequera existen
datos oficiais de traballadoras e as súas condicións.
Tivemos que tirar
doutras fontes, de investigacións da universidade. É curioso que non
haxa información da administración sobre este tema que foi tan
importante", sinala Nanda Couñago. No filme, ademais das voces das
empresas que aceptaron participar, pediuse a opinión dos representantes
da administración, comezando pola Xunta e o IGAPE.
"Da parte
institucional sorprendeunos a súa franqueza á hora de aceptar con
naturalidade ou xustificar algunhas das cousas que pasaron ou o modelo
de produción de deslocalización", afirma a representante de Amarante.
"Esperamos que o documental sirva para valorizar o traballo das
mulleres que aínda están en activo en Galicia", explica. "Non quixemos
que o filme fose esaxerado ou vitimista. A crítica é palpable, pero
sutil, porque as propias mulleres así o transmiten: 'así foi a miña vida
e xa está', adoitan dicir.
Pero si que che fai pensar e consegue que te
fagas preguntas. É moi significativo cando as traballadoras amosan a
súa reacción ao comprobar o prezo no que venden nas tendas as prendas
que elas producen e polas que lles pagan tan pouco. É algo que nos debe
facer reflexionar. O documental déixanos a pregunta de 'nós como consumidores e consumidoras que podemos facer ante isto'", di.
"Creo que o máis importante é como se liga esta historia a todo o que
está pasando na actualidade, e ves que ao final non mudaron tantas
cousas: séguese perpetuando un modelo de explotación, enfocado sobre
todo ás mulleres, que se seguen utilizando como man de obra barata",
engade.
"No documental vaise poder evidenciar esa similitude, eses
paralelismo, eses fíos que unen o que pasou aquí durante décadas e o que
está a pasar noutros países. O modus operandi destas empresas non cambiou apenas nos últimos 50 anos, o modelo de produción do téxtil segue sendo o mesmo.
Cambia
a dimensión: en Galicia eran pequenos talleres, e en Asia son grandes
espazos de megaprodución, pero a base, quen traballa e en que
condicións, segue sendo a mesma. O modelo, que foi tan exitoso para os
empresarios e que tantos beneficios lles reportou, reprodúcese", conclúe." (Marcos Pérez Pena , Praza Pública, 28/10/15)
1 comentario:
Xa di o outro: o pobre vive do seu traballo e o rico do traballo do pobre.
Publicar un comentario