“Si houbo conivencia entre o narco e a política. Poño o exemplo do actual presidente da Xunta”

"A edición orixinal levaba anos esgotada. O seu prezo nas librarías cibernéticas de segunda man era astronómico. Mais o boom Fariña mudouno todo. Así o explica o veterano xornalista: “O éxito do libro de Nacho Carretero animoume a reeditalo”. Da tarefa encargouse a madrileña -e dirixida por un galego- Ediciones Akal. 

O certo é que en La conexión gallega xa está, contextualizada e polo miúdo, a historia de como o estraperlo e o contrabando de tabaco deron paso ao tráfico de estupefaciente. A Conde nin sequera lle importa que outros pesquen nas súas investigacións: “Cousas do oficio”.

-Por que decidiu reeditar La conexión gallega?

-Un pouco por seguir a moda, influído polo boom que se desenvolveu arredor da serie de televisión e do éxito do libro de Carretero. E por outros libros que foron aparecendo: se un entra agora en Amazon ve que se están vendendo cantidade de obras sobre narcotráfico. 

Os fillos de narcotraficantes de Colombia como Pablo Escobar ou mexicanos, como Gilberto Fernández Orejuela, escriben a súa versión, como é lóxico. Polo exemplares de segunda man do meu libro, esgotado, chegáronse a pedir 11.250. Fíxoo un norteamericano en Amazon. 

E pensei: “A ver se son eu o parvo da reunión”. Entón eu díxenlle a Ramón Acal [de Akal]: “Oe, e se reeditamos este libro?”. Aínda que a edición orixinal non era de Akal, senón de Ediciones B, de 1991. “Se o reeditásemos agora, ao mellor aínda se vendía exemplar e medio”. 

El dixo: “Eu teño o libro feito en 20 días”. Pensaba que era unha boutade de Ramón. Pero aos 20 días, para a miña sorpresa, recibín un exemplar impreso. Tardou máis en distribuírse.

-Di que circulan moitos libros sobre o narco, pero entre La conexión gallega e Un lugar tranquilo -1993, de Benito Leiro- e Fariña (2016), apenas se publicou ningún volume. Por que?

-Había moitas cousas novas que contar. E seguen sen contarse. O libro de Carretero, que é o máis recente, ten moitos méritos. Está ben escrito, está ben formulado. Pero eu boto de menos que haxa unha investigación actual do tema. O que é difícil. Explicación? A investigación xornalística é sempre difícil e, sobre todo, cara. 

Cando se trata de investigación xornalística sobre temas de economía sumerxida en xeral, contrabandos, estraperlos, narcotráfico ou o que sexa, é aínda máis cara. Podería contar desde aquí a pasado mañá as veces que houbo que subornar xente para que pasase información, contribuíse con documentación, etcétera. E logo está o perigo. Dame a impresión de que o narcotráfico nos nosos días é máis duro que o que eu investiguei nas década dos 80 e dos 90. 

Logo, a crise económica afectou ao xornalismo e provocou que cada vez se fixese menos investigación. Non é un tema moi agradecido. Non che van dar o premio Nobel e tampouco tes vas facer rico cos dereitos de autor. E ninguén che vai dar palmadas nas costas e se cadra si unha coitelada.

-Xustamente o final de Fariña fala de que segue a haber grandes narcos en Galiza, pero non o desenvolve.

-Si, non achega nin nomes, nin circunstancias, nin procedementos novos. Ao mellor é que non os hai, pero eu creo que si os hai. É comprensíbel polas razóns que acabo de expoñer

-E que lle pareceu a serie de televisión?

-Moi ben. Se lle aplicas un criterio documentalista rigoroso, podes dicir: “Hai cousas que non son como se contan aí”. Seguramente ten razón Laureano Oubiña cando protesta por esa relación amorosa que lle pintan. Pero é unha serie de televisión e sempre terá algo de ficción. A min gustoume moito, vina capítulo a capítulo.

 Ate o punto de que cando emitiron o último estaba en Froxán, na aldea do Courel, e tiven que montar un número para poder velo. Porque alí hai moita xente nova que foxe do mundanal ruído. Tardei en atopar alguén que tivese televisión e ma emprestase!

-Porén, na introdución á nova edición refírese a que investigadores posteriores entraron “a saco” en La conexión gallega mesmo de maneira “desvergoñada”.

-As notas editoriais ás veces teñen máis propaganda ca outra cousa. Aínda que algo de verdade hai.

-Ademais engade que iso son “cousas do oficio”.

- Si, daquela son eu o que o escribiu.

-Contextualiza o contrabando e o narcotráfico galegos dentro das redes mundiais, ofrece moita información sobre a situación internacional do asunto...

-Iso é o que ten menos de actualidade, porque desde o ano 91 mudou. Todo segue a ser certo, pero hai novidades.

-...mais, ¿que hai de idiosincrático no narco galego?

-A participación galega é fundamentalmente de transporte. Os galegos son transportistas. Tamén chegaron a empresarios do negocio, pero aínda agora o seu papel é fundamentalmente de transporte. Que fan os colombianos, os turcos? Contratar a man de obra, a sabedoría e as infraestruturas galegas. Porque se nalgo son destacados os galegos é en que saben como pilotar as lanchas rápidas, a xeografía da súa terra... E non só, agora vese que en Alxeciras están moitos galegos traballando.

 E logo creo que hai outra cousa: a vella palabra dos galegos. Somos xente de palabra. Non fai falta ir ao notario para firmar un trato. Cousa que ademais sería difícil tratándose do que se trata, non vas ir a un notario e dicir: “Veño aquí facer unha compra venda de tres toneladas de cocaína”. 

Aínda que agora nese mundo tan escuro empeza a haber incumprimentos. Con consecuencias violentas e mesmo resultado de morte. Eu diría que en Galiza, desde os anos 70, houbo máis de 20 ou 30 asasinatos internos. O que non houbo nunca, e recemos para que non a haxa, é violencia externa. 

Nunca mataron un xuíz, un xornalista, un policía, nin un alcalde, como acontecera milleiros de veces en Colombia ou centos de veces en Calabria, Sicilia ou Nápoles. Pero un dos alicientes que atoparon os colombianos foi que os galegos eran xente cos que se podía tratar. Se un galego dicía “isto vai adiante”, iso ía adiante. Non facía falta pegarlle un tiro despois.

-Se damos por bo que segue a haber grandes narcos en Galiza, existe unha diferenza respecto do que relata o seu libro: non hai esas figuras coñecidas, personaxes da vida pública, como Oubiña ou Miñanco. A que se debe esa mudanza?

-A Operación Nécora marcou un antes e un despois. Antes o asunto estaba máis mou menos ben visto. Sempre cito aquel famoso programa da Televisión Española. Meten unha cámara á saída dun colexio e preguntan á rapazada que queren ser de maior. Nove dixeron contrabandista e un policía. Hoxe non ocorrería. Estaba o Ligero [Manuel Díaz González], aquel home que vendía penicilina do estraperlo e non lla cobraba aos pobres. 

Foi moi amigo de Fraga Iribarne, vicepresidente da Deputación de Pontevedra, alcalde da Guarda. Unha brillante reporteira de Faro de Vigo, Marisa Real, preguntoulle polos contrabandistas e Ligero dixo: “Os contrabandistas somos a xente máis honrada que hai”. Ata que vén Garzón, todos viven exhibíndose. Sito Miñanco pasea en coches de altísima gama por toda a ría de Arousa, viaxan dun lado para outro, xogan cantidades enormes de diñeiro en casinos. 

Non se agochan. A partir da Nécora, aprenden que ese exhibicionismo non lles convén e fanse máis privados. Esa discreción vainos facendo máis agresivos. Hoxe din que é perigoso achegarse a eles. Porque eu recoñezo que a xeración de Laureano eran como eran, pero na distancia curta eran xente normal, ás veces case entrañábel [ri].

-La conexión gallega fai unha valoración da Operación Nécora e, sobre todo, de Baltasar Garzón, moi positiva. Pero logo a Nécora non obtivo grandes resultados xudiciais.

-Creo que Garzón segue a ser un tipo respectábel, digno de admiración. Non é o noso Giovanni Falcone, nin falta que lle fai porque a Falcone matárono. Pero si ten méritos como tiveron algúns xuíces de Palermo ou de Reggio Calabria. Sen Garzón, as cousas serían diferentes. Pero ao mesmo tempo tamén cometeu algunha frivolidade, nas escoitas internas e en temas de procedemento. 

Ademais, puido parecer pouco respectuoso cos dereitos individuais. Isto orixinou que algúns procedementos non conducisen a condenas, ou conducisen a absolucións ou a arquivos de causas ou a condenas moi baixas. Aínda que ultimamente non son admirador del, perdeuno a egolatría.

-O libro publicouse no 91 e a Operación Nécora é de xuño do 90. Non hai sentenzas e aínda non se coñecían os resultados.

-Con todos os seus fracasos, que tivo algúns, a Nécora marca un antes e un despois. Ten unha importancia tremenda como escaparate do que estaba a pasar. Sabiamos o que pasaba os policías que investigaban, ou os xornalistas. Pero na zona adoraban a Miñanco. Como a Pablo Escobar en Medellín.

-Era o espello en que el se miraba.

-Si, son personaxes paralelos. A Operación Nécora serviu para que a sociedade se concienciase do que pasaba. Os telexornais, as revistas, os periódicos: que está a pasar en Galiza? Con todos os defectos, serviu para condenar uns cantos. Axustou contas.

-Na introdución vostede posiciónase a prol da legalización das drogas.

-Directamente a favor da legalización. Como toda legalización, ten que ser regulada. Cando se legaliza o alcohol en Estados Unidos despois da prohibición, loxicamente regúlase. Non se trata de sacar un decreto de barra libre para a cocaína. 

Non, porque non o hai nin para o alcohol. Non se lle pode subministrar aos menores de idade, non se pode andar bebendo botellas de güisqui pola rúa. Esa mesma regularización ou a súa propia débena ter as drogas. Antes ca min díxoo Escohotado e moitos outros. Agora ate o di Laureano Oubiña.

-El mira polo negocio.

-Algo diso hai. Porque tamén o dicían Pablo Escobar ou Carlos Lehder, defendían a legalización á súa maneira. Non me dá medo coincidir con eles. Pero hai que ensaiar algunha maneira nova de resolver o problema, porque a metodoloxía exclusivamente represiva, prohibicionista, non dá resultado. 

Estes días no xornal unha xuíza dicía que nunca houbera tanto tráfico nin tanto consumo de cocaína. Ademais, Estados Unidos utilizou este tema non só para combater as drogas senón como subterfuxio para influír nos asuntos internos de Latinoamérica.

-Neste boom da historia do narcotráfico chamou a atención a súa relación coa política galega. Pódese afirmar que houbo conivencia entre o contrabando, o narco e determinados partidos?

-Si, o que non se pode, eu non o vou facer, é dicir nomes. Pero si se podería facer unha nómina deses políticos. Poño o exemplo do actual presidente da Xunta. Por que coñece a Marcial Dorado e vai no seu barco, e vai con el a Suíza, e vai con el a Lisboa?

-Por que?

-É que resulta un noivado antinatura. Un relaciónase normalmente xornalistas con xornalistas, políticos con políticos... Mais un político de alta gama cun narcotraficante, por que?

-Feixóo afirmou que el non sabía a que se dedicaba Marcial Dorado cando, en 1995, foron compañeiros de excursións por Europa. La conexión gallega é do ano 91. E Dorado xa aparecera en toda a prensa europea pola Peseta Conection...

-Non hai ningún decreto que obrigase ao señor Feixóo a ler o meu libro. Pero non é o meu libro. Por citarme a min mesmo, eu publicara nesa época en El País ou en Interviú decenas e decenas de reportaxes. Á parte de min, houbo moita xente, Bieito Leiro, Elisa Lois... 

Decenas de artigos, reportaxes, crónicas. Este señor non le nada? Un home público coma el non se entera de todas estas cousas? Ti e mais eu enterámonos e el non? Home... É moi difícil de entender. Dito o que, engado, pode que sexa certo.

-As súas explicacións cando El País publicou as fotos foron pouco concluíntes, en todo caso.

-Ás veces hai xente moi despistada, incluída xente moi despistada no poder. O outro día unha autoridade bastante alta preguntou quen era o tal Cervantes do que falaban nunha conversa.

-Despois daqueles anos continuou o vínculo entre o narco e a política continuou?

-Si. Continúa, mais sometido ao que falabamos antes da discreción. Quen se dedica a ese negocio non o anda pregoando por aí a través dun coche deportivo de alta gama nin de cinco amantes mulatas. Polo tanto a relación cos políticos tamén se agachou. 

Esa investigación para un futuro libro que está sen facer e pide a berros que se faga sobre o actual narcotráfico en Galiza vai ser moito máis difícil que a que me tocou a min."                (Entrevista a Perfecto Conde, Daniel Salgado, Sermos Galiza, 08/07/18)