"En la Ribeira Sacra,
un territorio impactante de la Galicia interior donde el románico y las
hidroeléctricas enfilan en procesión por la orilla del Sil, se obró el
día 16 un milagro: el coraje vecinal y un puñado de calderos consiguieron frenar el avance de las llamas que devoraban Galicia sin miramientos.
El fuego acabó abatido a unos cientos de metros del cenobio benedictino
de Santa Cristina. De haberlo alcanzado, la ruta de los monasterios se
habría derretido como la cera y el impresionante Canón do Sil, una
auténtica chimenea vegetal de masa autóctona en empinada pendiente,
sería ya solo recuerdo.
La batalla fue larga. En Parada do Sil (Ourense) comenzó a mediodía del domingo. A los postres.
El fuego asomó a esa hora su peor cara
por la montaña en una comarca bañada por los ríos Miño y Sil y en la
que los descendientes de los gallegos que hace 2.000 años cultivaban el
vino en imposibles bancales verticales mantienen esa agricultura heroica
y la treintena de iglesias y monasterios que fue sembrando el románico
en su expansión por Europa, y que convierten a esta zona en la de mayor
concentración del continente.
Antonia González, de 76 años, vio los primeros indicios de
la batalla que se avecinaba desde el enorme ventanal de su vivienda, en
la parroquia de Santigueiro. Acababa de despedirse de uno de sus hijos
que regresaba a Vigo. “Fui a dar un paseo para ver si había peligro pero
me pareció que no se acercaría”, relata sobre la jornada infernal de la
que aún no se ha repuesto.
Erró la predicción. Un par de horas más tarde las llamas se
aproximaban a su aldea. González corrió a la iglesia a encomendarse a la
Virgen del Socorro y a aplicar un antídoto que portaba el mismo veneno:
“Le encendí una vela y volví enseguida a casa”. En cuanto llegó, tuvo
que abandonarla.
Una veintena de voluntarios se batía cuerpo a cuerpo en
las inmediaciones contra un fuego voraz armados de calderos y echando
mano de la autobomba municipal y de un bulldozer junto a un
grupo de brigadistas. Al frente, la alcaldesa, Yolanda Jácome, guiaba el
escueto operativo que se volvía loco para atender todos los frentes de
un incendio que desplegaba un sinfín de tentáculos.
Ese fue solo el primer desalojo. Sofocado el fuego, la mujer
insistió en volver a casa. “En cuanto vi que lo habían apagado pedí a
un primo que me llevara de vuelta”. Creyó que estarían a salvo si
desandaban lo andado por el fuego. Al regresar a la vivienda, ya de
noche, las llamas rompieron la oscuridad y se acercaron a su puerta.
Pidió socorro y los calderos volaron en su ayuda: “Teníamos todo el
entorno limpio, pero ardían hasta las hierbas”.
En Parada do Sil, en donde fue necesario desalojar tres
aldeas, los vecinos consideran providencial que el fuego se desatase en
domingo y que lo hiciese apenas pasado el mediodía porque las pequeñas
aldeas orensanas de esta comarca reciben los fines de semana a la
población joven abocada a buscar empleo fuera de la provincia, la más
envejecida de España. Una de las de mayor patrimonio monumental. La más
abandonada.
Pablo Magide, de 28 años, había pasado el fin de semana en
la casa familiar de Caxide y había regresado ya a Lugo, en donde tiene
su empleo. Sobre las cuatro y media de la tarde vio también desde la
ventana el humo espeso. “Creímos que era un incendio aislado que
apagarían a tiempo”. Regresó a Lugo para incorporarse a primera hora del
lunes a su trabajo.
Esa noche el fuego estaba ya en su aldea. “Di la vuelta a
primera hora de la mañana del lunes”. Al llegar a Parada do Sil se
encontró a un pequeño ejército de voluntarios exhausto, sin dormir, que
seguía combatiendo el incendio con sus manos. “La gente más joven que
había abandonado sus trabajos en las ciudades para salvar el pueblo.
Salvar vidas y viviendas, pero también la Ribeira Sacra: aquí solo queda
gente muy mayor que casi no puede valerse”.
Magide se incorporó al
esforzado batallón. “El fuego se bifurcaba en varias direcciones por el
impulso del viento y las llamas iban ya camino del Canón do Sil,
enfilando hacia el monasterio de Santa Cristina. Todo el mundo lloraba.
Nos sentíamos impotentes”, relata.
La joya patrimonial del románico quedó no obstante intacta
gracias a las pequeñas batallas que los vecinos fueron ganándole a las
llamas aunque, sobre todo, a la presencia de la Brigada de Refuerzo de
Incendios Forestales de Laza, que el lunes acudió a sofocarlo a los pies
del cenobio próximo a los impresionantes miradores, los balcóns
de Madrid (los balcones desde donde los vecinos se han visto partir
unos a otros durante décadas de irremediable emigración).
La Unidad
Militar de Emergencias anunciada por la Xunta de Galicia tardó en llegar
más que la escasa lluvia y se dio la vuelta sin actuar.
Quince días después las raíces brotan como muñones por todo
el municipio mientras los vecinos siguen su vida más temerosos que
nunca, con el patrimonio intacto y con los mismos medios de siempre." (Cristina Huete, El País, 28/10/17)
"Descoordinación nos lumes?... O camión que percorreu Galicia con 3.000 litros de auga sen poder descargala.
"Descoordinación nos lumes?... O camión que percorreu Galicia con 3.000 litros de auga sen poder descargala.
"Saín da Coruña con 3.000 litros de auga nun camión, e non a puiden entregar”.
Así de triste foi o periplo de José María, Chema, o luns 16 de outubro,
despois de 242 quilómetros e 6 horas. Non houbo quen quixera aproveitar
un camión de auga para botar unha man. E todo, pola falla de
información e coordinación en plena vaga de lumes.
Despois de pasar a noite do domingo negro sufrindo dende a casa, vendo como novamente era a sociedade galega, como no Prestige, a que salvaba o país, Chema decidiu botar tamén unha man. Chamou ao seu amigo Javi, cargaron o camión con 3.000 litros (en recipientes de 1 grg ou 1.000 litros), armáronse con material de traballo (máscaras, botas, traxes imnífugos…), encheron o depósito de gasoil e chamaron ao 112 para ver onde podía meter unha man.
Explicaron que dispuñan dun camión, que ademais pode accecer por pistas forestais, con 3 grg autovaciables con billa e unha con mangueira con saída por gravidade. É dicir, unha boa axuda tal e como estaba a cousa. Ou iso crían eles.
Foi entón cando comezou a clásica batalla “burrocrática” que acabou en frustración. Dende o 112, que coordina a Axencia Galega de Emerxencias (Axega) deriváronos ao 085, a coordinadora dos lumes, onde tiña que volver explicar a historia. O 085 díxolles que chamaran ao servizo de Protección Civil máis próximo, pero nin sequera lle puideron dar un teléfono, e lle dixeron que chamara ao 112 para solicitalo.
Volta a chamar ao 112 para explicar de novo toda a situación, ademais da resposta do 085. Pero dende o 112 reiteraron que tiña que ser o 085 o que coordinase a acción. Tras 5 minutos de espera, pasaron a chamada directamente ao 085, e lle pediron o número do móbil a Chema, e que o chamarían para indicarlle onde podería ir, agradecéndolle a axuda... Pero, aínda está esperando a chamada.
Frustración
Pararon a viaxe. Decidiron descansar e planificar, de novo, os seus pasos. Colleron a AP9, gracias ás indicacións que daban os boletíns informativos, que indicaban que a zona de Pontevedra era a máis afectada. Chegando a Santiago chamaron de novo ao 085. “Xa che avisaremos”. Aí comezaron a comprender que os medios oficiais non ían ser de gran axuda.
Chema chamou entón a dous deses 500 brigadistas que non foron renovados o pasado mes de setembro. Chamou tamén a un bombeiro e un garda civil amigos, para ver se sabían onde podía ir coa auga. Só o garda civil estaba operativo (como retén no sur da provincia da Coruña), e mesmo ao bombeiro só o deixaron ir como voluntario pero sen medios individuais nin colectivos.
“Niguén quere que vaias botar unha man, e menos cun camión tan grande. Se vas e axudas, e alguén o ve, para o ano non teñen nin subvencion nin orzamento para o seu traballo”, explicoulle un dos moitos bombeiros coruñeses que se ofreceron voluntarios pero que tampouco foron aproveitados, ou foron mobilizados xa oito horas máis tarde do debido.
Novos plans
Novamente, decidiron planificarse. Viron na web da Xunta que estaba activo un lume en Silleda, preto da súa ubicación nese momento, e ata alí se dirixiron. Atoparon un coche da Garda Civil de Tráfico e preguntaron se sabían onde podían axudar, e os mandaron aos bombeiros. Máis sorprendente foi a súa chegada ao centro dos Bombeiros de Silleda, pois había 4 cambións e dous todoterrenos aparcados, sen traballar, porque non tiñan ordes específicas.
Contáronlle a historia solidaria, outra vez, e responderon que “tampouco era cousa deles”, que son bombeiros urbanos, e que non había ningún lume onde eles puideran facer nada porque non tiñan ordes de nada. Tocaba ir ás Brigadas forestais que estaban xusto enfronte. Alí lucían outros dous helicópteros antiincendios en terra…
Por novena vez tocaba contar a historia, pero de novo: “Tendes que ir falar cos técnicos… Pero os técnicos non precisaban de nós… Preguntamos onde podíamos ir coa auga pero non sabían, porque non tiñan onde consultalo…” Déronlles, polo menos, o teléfono dos Bombeiros de Pontevedra e Ourense, pero despois de chamalos, ningún precisaba nin da auga ni de axuda para carregala.
Así que, a pesar de que en varios incendios non había medios, nin auga suficientes --o propio Feijoo recoñeceu que a situación estivo descontrolada durante doce horas--, tiveron que arrincar de volta cos 3.000 litros.
"Puxemos a Radio Galega, e o alcalde de Viana do Bolo laiandose que non tiña axuda, que había lume nas casas… Na páxina da RTVG, dicían que aínda había 9 focos activos en alerta 2, afectando a vivendas, entre eles Viana do Bolo, Cervantes, Ponteareas… E nós, de volta cos 3.000 litros de auga…", lembra enfadado.
Aínda chamaron ao 085 nun último intento e repetiuse a historia, coma se non os coñeceran. "Xa vos chamaremos", dixéronlles... Ata hoxe." (Galicia Confidencial, 24/10/17)
Despois de pasar a noite do domingo negro sufrindo dende a casa, vendo como novamente era a sociedade galega, como no Prestige, a que salvaba o país, Chema decidiu botar tamén unha man. Chamou ao seu amigo Javi, cargaron o camión con 3.000 litros (en recipientes de 1 grg ou 1.000 litros), armáronse con material de traballo (máscaras, botas, traxes imnífugos…), encheron o depósito de gasoil e chamaron ao 112 para ver onde podía meter unha man.
Explicaron que dispuñan dun camión, que ademais pode accecer por pistas forestais, con 3 grg autovaciables con billa e unha con mangueira con saída por gravidade. É dicir, unha boa axuda tal e como estaba a cousa. Ou iso crían eles.
Foi entón cando comezou a clásica batalla “burrocrática” que acabou en frustración. Dende o 112, que coordina a Axencia Galega de Emerxencias (Axega) deriváronos ao 085, a coordinadora dos lumes, onde tiña que volver explicar a historia. O 085 díxolles que chamaran ao servizo de Protección Civil máis próximo, pero nin sequera lle puideron dar un teléfono, e lle dixeron que chamara ao 112 para solicitalo.
Volta a chamar ao 112 para explicar de novo toda a situación, ademais da resposta do 085. Pero dende o 112 reiteraron que tiña que ser o 085 o que coordinase a acción. Tras 5 minutos de espera, pasaron a chamada directamente ao 085, e lle pediron o número do móbil a Chema, e que o chamarían para indicarlle onde podería ir, agradecéndolle a axuda... Pero, aínda está esperando a chamada.
Frustración
Pararon a viaxe. Decidiron descansar e planificar, de novo, os seus pasos. Colleron a AP9, gracias ás indicacións que daban os boletíns informativos, que indicaban que a zona de Pontevedra era a máis afectada. Chegando a Santiago chamaron de novo ao 085. “Xa che avisaremos”. Aí comezaron a comprender que os medios oficiais non ían ser de gran axuda.
Chema chamou entón a dous deses 500 brigadistas que non foron renovados o pasado mes de setembro. Chamou tamén a un bombeiro e un garda civil amigos, para ver se sabían onde podía ir coa auga. Só o garda civil estaba operativo (como retén no sur da provincia da Coruña), e mesmo ao bombeiro só o deixaron ir como voluntario pero sen medios individuais nin colectivos.
“Niguén quere que vaias botar unha man, e menos cun camión tan grande. Se vas e axudas, e alguén o ve, para o ano non teñen nin subvencion nin orzamento para o seu traballo”, explicoulle un dos moitos bombeiros coruñeses que se ofreceron voluntarios pero que tampouco foron aproveitados, ou foron mobilizados xa oito horas máis tarde do debido.
Novos plans
Novamente, decidiron planificarse. Viron na web da Xunta que estaba activo un lume en Silleda, preto da súa ubicación nese momento, e ata alí se dirixiron. Atoparon un coche da Garda Civil de Tráfico e preguntaron se sabían onde podían axudar, e os mandaron aos bombeiros. Máis sorprendente foi a súa chegada ao centro dos Bombeiros de Silleda, pois había 4 cambións e dous todoterrenos aparcados, sen traballar, porque non tiñan ordes específicas.
Contáronlle a historia solidaria, outra vez, e responderon que “tampouco era cousa deles”, que son bombeiros urbanos, e que non había ningún lume onde eles puideran facer nada porque non tiñan ordes de nada. Tocaba ir ás Brigadas forestais que estaban xusto enfronte. Alí lucían outros dous helicópteros antiincendios en terra…
Por novena vez tocaba contar a historia, pero de novo: “Tendes que ir falar cos técnicos… Pero os técnicos non precisaban de nós… Preguntamos onde podíamos ir coa auga pero non sabían, porque non tiñan onde consultalo…” Déronlles, polo menos, o teléfono dos Bombeiros de Pontevedra e Ourense, pero despois de chamalos, ningún precisaba nin da auga ni de axuda para carregala.
Así que, a pesar de que en varios incendios non había medios, nin auga suficientes --o propio Feijoo recoñeceu que a situación estivo descontrolada durante doce horas--, tiveron que arrincar de volta cos 3.000 litros.
"Puxemos a Radio Galega, e o alcalde de Viana do Bolo laiandose que non tiña axuda, que había lume nas casas… Na páxina da RTVG, dicían que aínda había 9 focos activos en alerta 2, afectando a vivendas, entre eles Viana do Bolo, Cervantes, Ponteareas… E nós, de volta cos 3.000 litros de auga…", lembra enfadado.
Aínda chamaron ao 085 nun último intento e repetiuse a historia, coma se non os coñeceran. "Xa vos chamaremos", dixéronlles... Ata hoxe." (Galicia Confidencial, 24/10/17)
No hay comentarios:
Publicar un comentario